Η κα. Ευαγγελία Καταξάκη, MD,MSc,PhD, Διευθύντρια ΕΣΥ, Πρόεδρος της Ε.Ρ.Ε.-ΕΠΕΡΕ, Ρευματολόγος, δίνει χρήσιμες συμβουλές στους ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα, για θέματα που άπτονται της νόσου. Μέσα από την πολύχρονη εμπειρία , συμβουλεύει τους ασθενείς για το πότε και ποια είναι τα σημάδια που πρέπει να τους οδηγήσουν στον ρευματολόγο, πώς γίνεται η διάγνωση, για τα νέα δεδομένα της νόσου, καθώς και για τον εμβολιασμό για τον covid-19.
1. Πότε ένας ασθενής με ψωρίαση θα πρέπει να απευθυνθεί σε ρευματολόγο;
Όταν εκτός από το δερματικό εξάνθημα έχει συμπτώματα και από τις αρθρώσεις. Η ΨΑ μπορεί να επηρεάσει οποιαδήποτε άρθρωση του σώματος, συμπεριλαμβανομένης και της σπονδυλικής στήλης. Πιο συχνά προσβάλλονται οι μικρές αρθρώσεις άκρων χεριών και ποδιών. Η προσβολή των αρθρώσεων μπορεί να είναι συμμετρική ή ασύμμετρη και να αφορά και τις μεγάλες περιφερικές αρθρώσεις ( γόνατα, αγκώνες, ποδοκνημικές), αλλά και τη σπονδυλική στήλη.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της ψωριασικής αρθρίτιδας μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη μόνιμης βλάβης των αρθρώσεων.
2. Ποιά είναι τα συμπτώματα που θα τον οδηγήσουν στον ρευματολόγο;
Κύρια συμπτώματα της νόσου είναι ο πόνος και η δυσκαμψία σε μικρές και μεγάλες αρθρώσεις, το πρήξιμο στα δάχτυλα χεριών και ποδιών, οι πόνοι στον αυχένα, στη πλάτη, στη μέση ή στη λεκάνη. Τα συμπτώματα είναι πιο έντονα κυρίως το πρωί και επιμένουν για ημέρες, οι αρθρώσεις είναι επώδυνες, διογκωμένες, θερμές και κόκκινες με δυσκολία στην κίνηση. Αρκετοί ασθενείς με ΨΑ μπορεί να εμφανίζουν επίσης δακτυλίτιδα, στην οποία διογκώνεται ολόκληρο το δάχτυλο του χεριού ή του ποδιού.
Εκτός από τον πόνο στις αρθρώσεις μπορεί επίσης να παρουσιαστεί φλεγμονή στις περιοχές των ενθέσεων, δηλαδή των σημείων πρόσφυσης τενόντων και συνδέσμων στο οστό, μια κατάσταση που ονομάζεται ενθεσίτιδα, καθώς και προσβολή των οφθαλμών, ραγοειδίτιδα ή ιριδοκυκλίτιδα.
3. Πως γίνεται η διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη διαγνωστική εξέταση για την ψωριασική αρθρίτιδα. Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα, στην κλινική εξέταση, τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και στην ύπαρξη ψωριασικού εξανθήματος. Τα ευρήματα από την κλινική εξέταση συνήθως οδηγούν τον ιατρό στη διενέργεια ορισμένων εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων για να τεθεί τελικά η διάγνωση της ΨΑ.
4. Μπορεί να προυπάρχει η ψωριασική αρθρίτιδα της ψωρίασης;
Η ψωριασική αρθρίτιδα συνήθως εμφανίζεται σε άτομα που ήδη πάσχουν από ψωρίαση. Σε ορισμένους ασθενείς, ωστόσο, τα συμπτώματα της αρθρίτιδας εμφανίζονται πριν από την ψωρίαση. Συνήθως στο 70% των ασθενών εκδηλώνεται πολλά χρόνια μετά τα πρώτα συμπτώματα της ψωρίασης. Στο 15-20% η αρθρίτιδα προηγείται της εμφάνισης της ψωρίασης, ενώ το 10%-15% των ασθενών αναφέρει ταυτόχρονη εκδήλωση της νόσου στο δέρμα και στις αρθρώσεις. Το 10% – 30% των ασθενών με ψωρίαση θα αναπτύξει ψωριασική αρθρίτιδα η οποία συνήθως εμφανίζεται στην ηλικία των 30-55 ετών.
5. Ποιες συμβουλές θα δίνατε σε ασθενή που μόλις διαγνώστηκε με ΨΑ;
Να εμπιστεύεται και να ακολουθεί τις συμβουλές του θεράποντος γιατρού του. Σήμερα οι ρευματολόγοι έχουμε στη διάθεση μας εξελιγμένες θεραπευτικές δυνατότητες και ειδικά, αν έχει γίνει έγκαιρη διάγνωση και γρήγορη πρόσβαση στην κατάλληλη αγωγή, η νόσος μπορεί να τεθεί σε πλήρη έλεγχο, δηλαδή μπορούν να περιοριστούν ή και να εκμηδενιστούν τα συμπτώματα, εξασφαλίζοντας μία φυσιολογική καθημερινότητα των ασθενών.
6. Υπάρχουν νέα δεδομένα για την ψωριασική αρθρίτιδα;
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση της νόσου. Σήμερα έχουμε στη διάθεση μας αρκετές θεραπευτικές επιλογές, που έχουν βελτιώσει σημαντικά τα συμπτώματα (πόνο, δυσκαμψία), την λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών, ενώ αναπτύσσονται συνεχώς νέες θεραπείες.
7. Ένας ασθενής με ΨΑ που βιώνει πόνο και δυσκολεύεται σε κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις, θα πρέπει να αθλείται ή καλύτερο είναι να αποφύγει την άθληση μέχρι να καλυτερέψει η κλινική του εικόνα;
Η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή αδυναμία και δυσκαμψία των αρθρώσεων με αποτέλεσμα μειωμένη κινητικότητα η οποία δυσκολεύει σημαντικά την καθημερινότητα των ασθενών. Μπορούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες και στις απλές καθημερινές δραστηριότητες όπως το να ανέβουν τα σκαλοπάτια, να σκύψουν να σηκώσουν κάτι από το πάτωμα, να σηκωθούν από την καρέκλα. Όλα τα παραπάνω καθιστούν τη ζωή με τη νόσο ιδιαίτερα απαιτητική ενώ η σωστή άσκηση μπορεί να βοηθήσει τη σωστή λειτουργία των αρθρώσεων. Ωστόσο ένας ασθενής που αισθάνεται πόνο και δυσκολεύεται στις κινήσεις θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεται τον γιατρό του, καθώς μπορεί να είναι αποτέλεσμα έξαρση της νόσου ή μη αποτελεσματικότητας της θεραπείας του. Η φλεγμονή μπορεί να επιφέρει και κόπωση, γι’ αυτό οι ασθενείς πρέπει να αναπαύονται πιο τακτικά από ό,τι συνήθως.
8. Ποιος ο ρόλος της ΕΡΕ-ΕΠΕΡΕ και ποια η σχέση με τους συλλόγους ασθενών;
Η Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία και Επαγγελματική Ένωση Ρευματολόγων Ελλάδος αποτελεί τον θεσμικό εκπρόσωπο της ιατρικής ειδικότητας της Ρευματολογίας στην Ελλάδα καθώς και των Ελλήνων Ρευματολόγων. Ο ρόλος της είναι η διαρκής ενημέρωση και επιμόρφωση των ιατρών άλλων ειδικοτήτων, των υπόλοιπων επαγγελματιών υγείας, των αρχών αλλά και του γενικού πληθυσμού στα θέματα της ρευματολογίας ώστε να επιτυγχάνεται όσο το δυνατό αποτελεσματικότερα «η πρώιμη διάγνωση και η έγκαιρη- ορθή θεραπεία» των ασθενών με ρευματικές παθήσεις. Επίσης η ΕΡΕ-ΕΠΕΡΕ σε συνεργασία με τούς συλλόγους ασθενών διοργανώνει από κοινού εκδηλώσεις με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τις ρευματικές παθήσεις.
9. Τι είναι το Σώμα σου μιλάει;
Το 2014 η ΕΡΕ-ΕΠΕΡΕ με κεντρικό σύνθημα “Το σώμα σου μιλάει, άκουσέ το¨ ξεκίνησε μια Πανελλήνια Ενημερωτική Εκστρατεία . Στόχοι της καμπάνιας είναι η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα ρευματικά νοσήματα και το ρόλο του ρευματολόγου, με αποτέλεσμα την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Για τον σκοπό αυτό πραγματοποιεί κάθε χρόνο πολλές καινοτόμες δράσεις ενημέρωσης και εκδηλώσεις σε συνεργασία με τους συλλόγους ασθενών. Επίσης έχει δημιουργήσει μια ειδική ιστοσελίδα www.tosomasoumilaei.gr/Fb η οποία λειτουργεί ως ενημερωτικό portal κοινού για τις ρευματικές παθήσεις.
10. Ποια πιστεύετε πως πρέπει να είναι η ιδανική σχέση του ρευματολόγου με τον ασθενή;
Πρέπει να υπάρχει σωστή επικοινωνία, εμπιστοσύνη και καλή συνεργασία. Η σωστή επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενή βελτιώνει την ψυχολογία του ασθενούς, τον βοηθάει να τον εμπιστευθεί περισσότερο και να ακολουθήσει πιστά τις οδηγίες του. Όσο περισσότερη εμπιστοσύνη εμπνέει ο γιατρός στον ασθενή του, τόσο πιο εύκολο θα είναι για τον δεύτερο να μοιραστεί μαζί του με μεγαλύτερη άνεση τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει, τα συμπτώματα και τις ανησυχίες του. Επίσης ο γιατρός θα πρέπει να ενημερώνει τον ασθενή σχετικά με τις πιθανές παρενέργειες της θεραπείας που λαμβάνει. Θεωρώ ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την θεραπευτική επιτυχία είναι η δημιουργία μιας υγιούς και λειτουργικής σχέσης εμπιστοσύνης, με τον ασθενή μας.
11. Πολλοί ασθενείς ανησυχούν για το εμβόλιο για την covid -19 τι τους συμβουλεύατε; Πρέπει να εμβολιαστούν;
Φυσικά και θα πρέπει να εμβολιαστούν. Πολλές επιστημονικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο αλλά και η Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία & Επαγγελματική Ένωση Ρευματολόγων Ελλάδος (Ε.Ρ.Ε. & ΕΠ.Ε.Ρ.Ε.) έχουν δημοσιεύσει οδηγίες για τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19. Συστήνουν την χορήγηση των εγκεκριμένων εμβολίων σε όλους τους ενήλικες ασθενείς με ρευματικές παθήσεις υπό ανοσοτροποποιητικές θεραπείες, ενώ για τυχόν απορίες ή διευκρινίσεις σχετικά με τον εμβολιασμό τους θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με τον θεράποντα ρευματολόγο τους. Γιατί όμως αρκετοί ασθενείς δεν είναι πάντα πρόθυμοι να εμβολιαστούν ; Αποτελέσματα κλινικών μελετών στην Ευρώπη σε ασθενείς με ρευματικές παθήσεις έδειξαν ότι ο κυριότερος ανασταλτικός παράγοντας άρνησης του εμβολιασμού για την νόσο Covid -19 ήταν η έλλειψη ενημέρωσης, και η ανησυχία για πιθανές παρενέργειες, ενώ όταν υπήρξε καλύτερη ενημέρωση από τον θεράποντα ιατρό τα ποσοστά αυξήθηκαν και αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία ασθενούς – ιατρού. Οι ασθενείς με ρευματικές παθήσεις θα πρέπει να εμβολιάζονται σύμφωνα με τις εθνικές οδηγίες, επομένως και οι ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα.
12.Τι απαντά ένας ρευματολόγος σε ένα ασθενή με ΨΑ που δεν ακολουθεί την προτεινόμενη αγωγή λόγω φόβου των πιθανών παρενεργειών;
Δυστυχώς αρκετοί ασθενείς δεν τηρούν τις οδηγίες των γιατρών τους και σταματούν την θεραπεία τους φοβούμενοι τυχών παρενέργειες. Αυτό έχει σαν συνέπεια η νόσος να μην ελέγχεται σωστά και να εξελίσσεται. Πολλές κλινικές μελέτες έχουν δείξει πως χωρίς την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση, η νόσος μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βλάβες καθώς και μόνιμες μη αναστρέψιμες παραμορφώσεις στις αρθρώσεις, προκαλώντας έντονα προβλήματα στη λειτουργικότητα των ασθενών. Γι’ αυτό είναι σημαντική η τήρηση της θεραπευτικής αγωγής αλλά και η συνεχής επίβλεψη και καλή συνεργασία των ασθενών με τον θεράποντα γιατρό τους. Μπορούν να συζητούν μαζί του τους προβληματισμούς τους όσο αφορά την θεραπεία τους αλλά και να τους ενημερώνουν για τυχόν παρενέργειες από την αγωγή που λαμβάνουν. Η επικοινωνία γιατρού-ασθενούς είναι σημαντική παράμετρος για την αντιμετώπιση της νόσου.